Uitreiking koninklijke onderscheiding aan Marco de Souza, 28 mei 2021, burgemeester Halsema.

Geachte meneer De Souza, beste Marco,

Wat leuk om hier te zijn, dat uw vrouw erbij is, dat uw zoons Auke en Sietse meekijken via hun scherm, en dat er zelfs verbinding met Brazilië is. Dat moet haast betekenen dat er iets bijzonders gaat gebeuren… En ik kan vast verklappen: dat is ook zo. Weliswaar ben ik niet de donateur die u had verwacht, en ik kom geen geld brengen, maar wel mooi nieuws. U zult het zien…

Liever had ik dat nieuws natuurlijk gebracht bij een concert van het Leerorkest in het Concertgebouw. Maar daar moeten we nog even op wachten. En eigenlijk is dit ook een heel toepasselijke plek, in het instrumentendepot, de schatkamer van het orkest dat dit jaar 15 jaar bestaat.

Meer dan 10 duizend blaas- strijk en slagwerkinstrumenten liggen hier. Tenminste, als ze allemaal tegelijk zouden worden teruggebracht, en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Ze liggen hier alleen als ze worden hersteld en opgepoetst, of om even te wachten tot ze door een kind worden uitgekozen.

Want zo simpel is het: kinderen kiezen een instrument en leren erop spelen. Maar er gebeurt nog veel meer natuurlijk. Ze ontdekken waar ze goed in zijn, ze leren luisteren en samenwerken, wat je met zelfdiscipline kunt bereiken en krijgen vertrouwen in zichzelf. Experts zien een indrukwekkend positief effect van muziek op de ontwikkeling van de hersenen, zeker op jonge leeftijd. Het bevordert de emotionele stabiliteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Daar hebben ze de rest van hun leven baat bij.

Ik hoef u niet te vertellen hoe belangrijk dat is. Sterker nog: u vertelde het ons.

U kwam naar Nederland zonder een cent op zak, maar met muziek in uw bloed en een hoofd vol dromen. En u zag kinderen uit de buurt die door het raam van de muziekschool naar binnen keken, en doorliepen.

Tegenwoordig wordt er veel gepraat over kansenongelijkheid, en terecht. Maar die was er toen natuurlijk ook al. U praatte er niet over: u ging er iets aan doen. Muziek moest toegankelijk zijn voor alle kinderen, ongeacht afkomst of talent. Muziek hoorde dus op school, net als rekenen en taal. Dus bracht u het naar school.

U bracht het leerorkest naar de Bijlmer: een klassiek symfonieorkest naar scholen die als ‘moeilijk’ bekend stonden. Velen verklaarden u voor gek: het was wereldvreemd! Onrendabel! Kansloos!

Niet dus… U begon met 24 kinderen, al snel waren het er honderd. U bouwde enthousiast aan een groot netwerk van uitvoerders, financiers en vrijwilligers. Inmiddels hebben vele duizenden kinderen muziekles gekregen, een instrument geleend en in het orkest gespeeld. Niet alleen in de Bijlmer en Amsterdam, maar in ons hele koninkrijk: van Limburg tot Groningen, van Aruba tot de Achterhoek.

U geeft kinderen de kans om te schitteren, om trots en zelfverzekerd in het licht te staan, al is het maar voor even. Zo werd het orkest in uw woorden “een voetbalclub die altijd wint”. Maar het was nog veel meer dan een orkest of een voetbalclub. Bijvoorbeeld voor Lordina, u kent haar nog wel: ze koos de dwarsfluit. Ze zegt in de krant: “In mijn normale klas werd ik gepest omdat ik nog slecht Nederlands sprak. In de muziekklas niet. We konden evenveel en we speelden hetzelfde. Ik was daar helemaal veilig. Muziek verbindt, dat wist ik toen meteen”.

Het Leerorkest, dat zijn Lordina en al die andere kinderen. En het leerorkest, dat bent u. De motor die 24 uur per dag aan staat, de man die altijd aanwezig is, altijd stimulerend en zorgzaam, altijd op zoek naar nieuwe sponsors of nieuwe kansen. De man met de aanstekelijke lach, die nooit zegt dat iets niet kan, zich nooit uit het veld laat slaan en dus, vooruit, wel even 20 ‘IKEA-harpen’ in z’n auto laadt en naar Tivoli Vredenburg rijdt. Want waarom zou je “die emmer niet gewoon even zelf oppakken”? [NB: grapje dat hij zelf vaak maakt]

De mensen die u goed kennen zeggen over u: “Als je bij Marco in de buurt bent gebeurt er iets bijzonders met je.” En: “door hem wil je een betere versie van jezelf zijn”.

Geachte meneer de Souza, beste Marco, de beroemde dirigent Kurt Masur zei, met enig gevoel voor de kracht van overdrijving: “voor elke muziekdocent die je ontslaat, moet je 100 agenten aannemen”. U hield ongetwijfeld met het Leerorkest ook kinderen van de straat. Maar belangrijker was wat u ze gaf: een waardevolle ervaring waar ze de rest van hun leven iets aan hebben.

Mensen die eigenzinnig en vastberaden iets groots en unieks tot stand brengen: onze samenleving kan niet zonder. Mensen die de handschoen oppakken als ze misstanden zien, die tegenslag als aanmoediging zien, en die zich onvermoeibaar inzetten voor anderen, bijvoorbeeld voor kinderen die niet onder de makkelijkste omstandigheden opgroeien.

Ik kijk daar met grote bewondering en dankbaarheid naar. En het is dan ook met veel plezier, dat ik u vandaag kan zeggen, dat het Zijne Majesteit de Koning heeft behaagd, u te benoemen tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Van harte gefeliciteerd!